Bilbo, unibertsitate-hiria
Nortasuna eta talentua deitzeko eta erakartzeko gaitasuna duten etorkizuneko hiriek, beren nortasun-ikurren artean, hezkuntzaren, kulturaren eta ikerketaren aldeko apustuak izango dituzte. Egia da kontuan hartu beharreko beste dimentsio batzuk ere badaudela, hala nola merkataritza edo industria, bizitza osasuntsua, ekologikoa eta osasungarria, ingurune juridiko egonkor eta lagunkoia, aisialdia edo gizarte-kohesioa, batzuk aipatzearren. Baina lehen esaldian adierazitakoek ere hirien esentzia markatu behar dute. Lerro labur hauetan alderdi zehatz bati erreparatzen diot: unibertsitatea.
Herrialdeek talentua erakarri nahi dute. Hiriek talentua erakarri nahi dute. Enpresek talentua erakarri nahi dute. Guk, unibertsitate gisa, talentua erakarri nahi dugu. Denok nahi dugu jenderik onena, gure erakundeen misiorako egokiagoa dena. Gaitasuna eta jarrera bilatzen ditugu. Gaitasunak eta konpromisoa. Mundua aldatu eta espezializatu egiten da. Aldaketen erritmoak etengabeko doikuntzak eskatzen ditu. Zeregin eta zerbitzu berriak. Profil eta postu batzuk zaharkituta geratzen dira. Demografiak agintzen du. Jendea falta da. Baina jende “gehiegi” ere badago.
Prozesu horietan aurrera egiten dutenak daude, atzean geratzen direnak eta oso atzean geratzen dira. Ez du balio gelako lehenengoei bakarrik begiratzeak. Denengan pentsatu behar da. Ez bakarrik nire etxea salbatzea. Izan bedi nire etxea, nire herrialdea, nire hiria edo nire enpresa.
Agian bi abiadurako ekonomia egin behar da. Nazioarteko testuinguruetan, testuinguru aldakorretan, zorrotzetan lehiatzeko talentua eta puntako enpresak. Merkatuetan egotea. Bestalde, enpresa ‘sinpleagoak’ dira, arrazoi askorengatik atzean geratu direnen edo beste gaitasun batzuk dituztenen (adina, prestakuntza, osasuna, etab.) laneratzea erraztea helburu dutenak, edo indartsuenen erritmoari jarraitu ezin diotenak. Beren abiapuntuko baldintzek meritukrazia handia sustatzen badute ere, batzuek ez dute nahi bezala aurrera egiten.
BM30 blogeko artikulu hau irakurtzen dugunok, ziurrenik, lehen taldekoak izango gara, eta arlo askotan hazi eta lehiatzeko prestakuntza eta gaitasuna izango dugu.
Unibertsitateek badugu rol bat: herritarrak prestatzea eta ikertzea. Bilbon dago Espainiako Estatuko irabazi-asmorik gabeko unibertsitate-erakunde pribatu edo gizarte-ekimeneko erakunderik zaharrena, Deustuko Unibertsitatea. Bilborako aldaketa handiko garai bat izan zen unean jaio eta hazi zen, XIX. mendearen amaieran.
Berritzen, eguneratzen eta hazten jarraitzen du. Adibidez, pertsonak prestatzeari dagokionez, Deustu, azken urtean bakarrik, % 20 hazi da graduko lehen mailako ikasleen artean. Hazkundea atzetik dator: % 40 hiru urtean eta % 70 hamar urtean. Hau da, ikasleen eta enpresen beharretara egokitu delako. Eta prestakuntza erakargarria eskaintzen duelako: ikaslearen arreta, kalitate akademiko egiaztatua, balioak, enplegua, enpresarekiko hurbiltasuna, nazioartekotze fisikoa.
Ikerketari dagokionez, hazi ere egin gara. Euskadik ikerketa-ekoizpena bikoiztu du hamar urtean, 4.000 produktu zientifiko indexatu izatetik 8.000 izatera igaro baita. Urte horietan bertan, Deustuk laukoiztu egin du bere ekoizpen zientifikoa: lau aldiz gehiago argitaratzen dugu. “teachinguniversity” izatetik “researchuniversity” izatera pasatu gara, eta nazioarteko ranking eta akreditazioetan aipatzen gaituzte. Bilboko campusa jesuiten unibertsitate horren ia ehuneko laurogei da.
Deustuko Unibertsitatea urte hauetan inplikatuta dagoen ekimenetako bat UNIC da. Europako unibertsitateen partzuergoa da, eta ikuspegi batekin bat egiten dute: trantsizio garaian dauden hiri post-industrialak. Bilbok urrats asko eman ditu duela bost urteko ontzi- eta siderurgia-krisiaren ondoren, eta antzeko zerbait gertatu zen Rotterdamen (Herbehereak); Cork (Irlanda) berrasmatu egin behar izan da General Motorsek hiria utzi zuenetik, baita Oulu (Finlandia) ere, Nokia erori zenetik, eta abar. “Gainaniztasunaren” kontzeptutik (etnikoa, kulturala, ekonomikoa, erlijiosoa, eta abar) unibertsitate horiek bat egiten dugu gure hiri eta erakundeekin, eta hiri-kontuak sartzen ditugu gure irakaskuntzan eta ikerketan.
Bilbo Europako eta mendebaldeko kulturako balio tradizional handien lekuko eta sustatzaile izan daiteke: askatasuna, justizia eta berdintasuna. Askatasunaz gain, gure kulturak bidezko banaketaz hitz egiten du. Eta beste balio batzuez ere hitz egiten du, hala nola inpartzialtasunaz, betebeharraz, ongiaz eta gauzen arrazionaltasunaz eta zentzuaz. Talentua bilatzeko lasterketan balio horiek guztiak sartu behar ditugu.
Ildo horretan, Deustuk udalarekin lankidetzan dihardu Bilbao Balioen Hiria – Ciudad de valores ekimenean, udal eta herritar-dinamika askotan txertatzeko. Erakunde eta pertsona guztien zeregina da pentsatzea zer nahi dugun hiri gisa eta nola txertatu balioak eta giza eskubideak gure hiri-garapeneko politiketan.
José María Guibert
Deustuko Unibertsitateko errektorea
